Era cyfrowa zmieniła sposób, w jaki ludzie konsumują treści. Pojawienie się Internetu i technologii mobilnych ułatwiło wszystkim dostęp do szerokiej gamy treści online. A wraz z tą nową łatwością dostępu, wzrasta również zapotrzebowanie na treści cyfrowe. Wpływ ery cyfrowej jest również odczuwalny w sferze praw autorskich. W ciągu ostatnich kilku lat nastąpiło wiele zmian w sposobie traktowania praw autorskich w Europie i poza nią. Zmiany te są w dużej mierze spowodowane dyrektywą Unii Europejskiej w sprawie praw autorskich, która wchodzi w życie 20 czerwca 2018 roku. Chociaż nie wszyscy wydawcy i producenci wideo będą mogli początkowo skorzystać z tego prawa, stworzy ono więcej możliwości dla tych, którzy mogą.

Czym jest unijna dyrektywa o prawie autorskim?

Dyrektywa UE w sprawie praw autorskich jest aktem prawnym Unii Europejskiej (UE), który ma na celu harmonizację przepisów dotyczących praw autorskich w całym bloku. W szczególności ma ona na celu wzmocnienie ochrony praw autorskich, przy jednoczesnym ustanowieniu pewnego poziomu elastyczności, aby zachęcić do kreatywności i innowacji. Dyrektywa po raz pierwszy weszła w życie w 2006 roku, ale była wielokrotnie zawieszana ze względu na obawy dotyczące jej wdrożenia. W 2015 roku państwa członkowskie UE zgodziły się na bardziej restrykcyjne przepisy dotyczące praw autorskich, ale sama dyrektywa nadal była zawieszona ze względu na obawy dotyczące jej wpływu na internet i prawa użytkowników. Po latach debaty UE w końcu uzgodniła zestaw przepisów dotyczących praw autorskich, które wejdą w życie 20 czerwca 2018 roku. Nowa dyrektywa znana jest jako dyrektywa o prawach autorskich i wprowadza bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące praw autorskich w całej UE.

Dlaczego UE potrzebuje praw autorskich?

Samo słowo prawo autorskie nie wyjaśnia, dlaczego społeczeństwo potrzebuje przepisów regulujących korzystanie z utworów. W końcu nie ma to sensu, jeśli mówimy tylko do siebie. Kiedy mówimy o prawach autorskich, mówimy o normach, które mówią, że masz prawo kontrolować, w jaki sposób społeczeństwo może uzyskać dostęp do Twojego utworu. Możecie decydować, kiedy i gdzie wasze dzieło jest rozpowszechniane. Możecie decydować o tym, ile kosztuje Wasza praca. Możecie też decydować, jak długo wasze dzieło będzie dostępne dla publiczności. Potrzeba istnienia praw autorskich wynika z faktu, że prawo autorskie jest prawem przyznawanym przez rząd. W naszym systemie rządowym, prawa przyznawane przez rząd zawsze podlegają ograniczeniom. W przypadku prawa autorskiego, ograniczenia te są ustalane przez prawo.

Jak będzie działać dyrektywa UE o prawie autorskim?

Dyrektywa UE w sprawie praw autorskich ustanawia bardziej rygorystyczne zasady dotyczące tego, jakie rodzaje utworów kwalifikują się do ochrony prawami autorskimi, a także jak długo utwory te są chronione. Ponadto dyrektywa wyjaśnia istniejące przepisy dotyczące praw przysługujących osobom fizycznym w przypadku korzystania z utworów chronionych prawem autorskim i ich rozpowszechniania. Dyrektywa UE w sprawie praw autorskich ustanawia trzystopniowy test dla ochrony praw autorskich. Po pierwsze, twórca utworu musi zostać zidentyfikowany. Następnie, twórca musi być „właściwie zidentyfikowany” ze swoim dziełem. Wreszcie, utwór musi być „odpowiednio zidentyfikowany”. Aby kwalifikować się do ochrony praw autorskich zgodnie z dyrektywą UE o prawie autorskim, utwór musi spełniać wszystkie trzy te wymagania. Jeżeli utwór nie spełnia wszystkich trzech, nie jest chroniony prawem autorskim.

Czas ochrony praw autorskich i dozwolony użytek

Unijna dyrektywa o prawie autorskim wprowadza nowe przedłużenie czasu ochrony praw autorskich. Termin ten wydłuża początkowy okres obowiązywania prawa autorskiego z 50 do 70 lat. Jednakże, podczas tego przedłużonego okresu, utwory chronione prawem autorskim mogą być swobodnie ponownie wykorzystane i rozpowszechniane bez zgody właściciela praw. Aby kwalifikować się do tego przedłużenia, utwór musi spełniać trzy warunki. Po pierwsze, ponowne wykorzystanie lub redystrybucja musi być „w celu, który nie jest komercyjny”. Po drugie, „musi być w celu, który nie jest objęty wolną licencją lub podobnym zezwoleniem”. I wreszcie, ponowne wykorzystanie lub ponowne rozpowszechnianie musi dotyczyć „utworu nieoryginalnego”. Ze względu na te trzy warunki, ponowne wykorzystanie lub ponowna dystrybucja utworów nieoryginalnych, takich jak remiksy, mashupy i adaptacje, nie będą kwalifikować się do tego przedłużonego terminu.

Prawa do powielania

Dyrektywa UE w sprawie praw autorskich wyjaśnia istniejące zasady dotyczące tego, kiedy osoba fizyczna ma prawo do wykonywania kopii utworów chronionych prawem autorskim. Zgodnie z dyrektywą, osoby fizyczne mają prawo do sporządzania „tymczasowych kopii” utworów chronionych prawem autorskim w ramach działań związanych z „dozwolonym użytkiem”. Na przykład, osoby fizyczne mogą sporządzać i rozpowszechniać kopie utworów chronionych prawem autorskim dla celów krytyki lub recenzji. Mogą one również sporządzać kopie utworów chronionych prawem autorskim dla celów krytyki lub recenzji, w tym gdy kopie te są rozprowadzane wśród przyjaciół lub członków rodziny. Dyrektywa wyjaśnia również, jakie rodzaje działań kwalifikują się jako uczciwy użytek. Następujące sposoby korzystania z utworów chronionych prawem autorskim są uznawane za uczciwy użytek i nie wymagają zezwolenia podmiotu praw autorskich: Dyrektywa wprowadza również nowy wyjątek od prawa do zwielokrotniania. Wyjątek ten umożliwia podmiotom praw „zrezygnowanie” z powielania ich utworów, jeżeli spowodowałoby to „nieuzasadnione szkody gospodarcze”. Aby zakwalifikować się do tego wyjątku, działania, które spowodowałyby szkodę ekonomiczną, muszą być uznane za bezprawne. Innymi słowy, działania te muszą być uznane za dopuszczalną formę ekspresji, a nie za naruszenie prawa.

Prawa sieciowe

Unijna dyrektywa o prawie autorskim wprowadza nowy wyjątek od prawa do zwielokrotniania, który umożliwia autorom zezwolenie na „niekomercyjne wykorzystanie” ich utworów. Wyjątek ten daje autorom prawo do udzielenia zezwolenia podmiotom niekomercyjnym na wykonywanie kopii ich utworów w celu „niekomercyjnej komunikacji publicznej”. W ramach tego wyjątku podmioty non-profit mogą wykonywać kopie tych utworów w celach niekomercyjnych, takich jak rozpowszechnianie treści w Internecie. Osoby fizyczne nie mogą wykonywać kopii tych utworów na własny użytek prywatny. Cel publicznego udostępniania musi mieć charakter niekomercyjny i nie może być przeznaczony do celów komercyjnych. Przykłady niekomercyjnego publicznego udostępniania obejmują treści takie jak raporty informacyjne, badania naukowe i inne formy komentarzy lub informacji.

Inne ważne zmiany wynikające z dyrektywy o prawie autorskim

• Dyrektywa UE o prawie autorskim wprowadza nowy wyjątek od prawa do zwielokrotniania, który umożliwia autorom zezwolenie na „niekomercyjne wykorzystanie” ich utworów. Wyjątek ten daje autorom prawo do udzielenia zezwolenia podmiotom niekomercyjnym na wykonywanie kopii ich utworów w celu „niekomercyjnego publicznego udostępniania”. W ramach tego wyjątku podmioty non-profit mogą wykonywać kopie tych utworów w celach niekomercyjnych, takich jak rozpowszechnianie treści w Internecie. Osoby fizyczne nie mogą sporządzać kopii tych utworów na własny użytek prywatny. – W dyrektywie wyjaśniono również, jakie rodzaje działalności kwalifikują się jako uczciwy użytek i nie wymagają zezwolenia podmiotu praw. Dyrektywa wprowadza również nowy wyjątek od prawa do zwielokrotniania, który umożliwia autorom zezwolenie na „niekomercyjne wykorzystanie” ich utworów. Wyjątek ten daje autorom prawo do udzielenia zezwolenia podmiotom o charakterze niezarobkowym na wykonywanie kopii ich utworów w celu „niekomercyjnego publicznego udostępniania”. W ramach tego wyjątku podmioty non-profit mogą wykonywać kopie tych utworów w celach niekomercyjnych, takich jak rozpowszechnianie treści w Internecie. Osoby fizyczne nie mogą wykonywać kopii tych utworów na własny użytek prywatny.

Przyszłość unijnych przepisów dotyczących praw autorskich

Przejście do bardziej rygorystycznych przepisów prawa autorskiego UE będzie stanowiło istotne wyzwanie dla wydawców i producentów wideo. Choć sama dyrektywa nie jest obowiązkowa, trudno będzie się do niej dostosować. Będzie to wymagało od firm dokładniejszego przyjrzenia się swoim systemom i politykom zarządzania zasobami cyfrowymi, a także praktykom zarządzania prawami cyfrowymi. W obliczu zbliżającego się przejścia na bardziej rygorystyczne przepisy prawa autorskiego UE, ważne jest, aby śledzić sposób wdrażania dyrektywy. Pomoże to zidentyfikować wszelkie obszary działalności firmy, które mogą być podatne na nowe przepisy.